Internet niet alleen sneller, maar ook energiezuiniger

De hoge dekkingsgraad van dit snelle, vaste breedbandnetwerk kan worden verklaard door twee inspanningen vanuit de telecomsector: de doorlopende uitrol van glasvezel tot in de woning en verhoogde internetsnelheden via bestaande televisiekabels.

Beide strategieën bieden consumenten niet alleen de kans om te genieten van supersnel internet, maar betekenen tegelijkertijd een verbetering in termen van energieverbruik. Energiezuinigheid van communicatienetwerken is een actueel onderwerp omdat het dataverkeer al jaren exponentieel stijgt. Om de uitstoot van CO₂ te beperken is het belangrijk dat het voor dataverkeer benodigde energieverbruik niet met dezelfde snelheid toeneemt.

Het grootste deel van het vaste breedbandnetwerk in Nederland bestaat inmiddels uit glasvezel. Dit is goed nieuws, want glasvezel staat bekend als de meest energie-efficiënte manier om data uit te wisselen. In de meeste gevallen loopt het laatste gedeelte van het internetverkeer, dus tussen wijkcentrale of straatkastje en het huis, echter nog via de ‘ouderwetse’ verbinding. In het bestaande netwerk van KPN is dat de koperen telefoonlijn en in het netwerk van VodafoneZiggo is dat de televisiekabel. Deze partijen hebben veel macht; samen zijn zij momenteel verantwoordelijk voor tachtig tot negentig procent van de vaste internetaansluitingen bij huishoudens.¹

Qua snelheid is de rek van het kopernetwerk er wel uit. Daarom heeft KPN er dit jaar werk van gemaakt om ook dit laatste stuk voor steeds meer huishoudens te verglazen. Zo’n verbinding heet ‘Fiber-to-the-Home’ (FttH). FttH levert supersnel internet op, iets wat niet mogelijk is met het bestaande kopernetwerk. VodafoneZiggo heeft een andere strategie. De internetprovider blijft gebruikmaken van het laatste stukje televisiekabel en voert hierop een ‘upgrade’ uit volgens het principe ‘gigabit zonder graven’: zij beperken zich tot vernieuwingen in wijkcentrales en kabels boven de grond. Door die vernieuwingen kunnen vergelijkbare downloadsnelheden als bij verglazing worden bereikt.²

Beide strategieën betekenen niet alleen sneller internet, maar leiden ook tot een verbetering in termen van energieverbruik. Bij KPN ligt de winst in het feit dat een volledig glasvezelnetwerk minder netwerkapparatuur vereist. Dat vertaalt zich door naar een energieverbruik dat zo’n 7,5 keer lager ligt dan bij het oude kopernetwerk, zo blijkt uit recent onderzoek van kabelproducent Prysmian.³ Daarbij maakt het glasvezelnetwerk ook efficiënter gebruik van deze energie; waar met één kilowattuur via de koperen telefoonlijn een maximum van 4 terabyte aan data kan worden doorgeven, kan een Fiber-to-the-Home netwerk met dezelfde hoeveelheid energie tot wel 56 terabyte overdragen.

Ook de upgrade van het televisiekabelnetwerk door VodafoneZiggo biedt duurzaamheidsvoordeel. Dit voordeel lijkt echter primair in de apparatuur bij de mensen thuis te huizen⁴: het modem. Het nieuwe modem dat bij afnemers van gigabit-internet thuis wordt geïnstalleerd, kan zichzelf automatisch in slaapstand brengen op het moment dat er geen internetverkeer is. In rustmodus verbruikt het apparaat minder energie. Uitgaande van acht uur internetgebruik per dag – een hoeveelheid die nu waarschijnlijk hoger ligt – schatten onderzoekers van de Universiteit van Melbourne dat het gebruik van de slaapstand kan resulteren in een 40 procent lagere energieconsumptie.⁵

Momenteel zijn dergelijke instellingen bij FttH-apparatuur thuis nog niet mogelijk. Dat is zonde, want juist deze apparatuur vormt de meest energieslurpende component in de gehele keten. Dit geldt voor alle soorten netwerken, maar in het geval van Fiber-to-the-Home is de verhouding wel erg scheef: de router en ‘converter’ (het apparaat dat het optische signaal vanuit de glasvezelkabel omzet naar een elektrisch signaal) zijn hier verantwoordelijk voor ongeveer 95 procent van het totale energieverbruik door FttH.⁶ Dit percentage is onder andere hoog omdat het glasvezelnetwerk zelf zo efficiënt is – een positief teken. Tegelijkertijd betekent het dat de duurzaamheidsreis ook in het geval van volledige glasvezelnetwerken nog niet ten einde is. Aandacht voor de ontwikkeling van energiezuinige routers en aanvullende netwerkapparatuur is dus gewenst.

De specifieke strategie van zowel KPN als VodafoneZiggo lijkt te zijn geboren uit de (on)mogelijkheden van het bestaande netwerk. Binnen die kaders hebben beide partijen de meest logische route naar gigabit-internet gekozen, een route die tegelijkertijd leidt naar een vermindering in CO₂-uitstoot. Het is te hopen dat energiezuinigheid ook bij doorontwikkeling van deze supersnelle netwerken hoog op de agenda blijft.

In Headlines & Insights geeft ABN AMRO duiding bij het nieuws.

• NLconnect, Gigabit internet breekt door
• Prysmian Group, Energy consumption of telecommunication access networks
• Julia Krauwer, ABN AMRO sector banker TMT, julia.krauwer@nl.abnamro.com

<sup>1. Telecommonitor Q3 2020
2. De upgrade van VodafoneZiggo betekent een wisseling naar de zogenaamde DOCSIS 3.1-standaard. Deze standaard maakt downloadsnelheden van 1 gigabit per seconde mogelijk en uploadsnelheden van (vooralsnog) 50 megabit per seconde.
3. Deze specifieke vergelijking betreft VDSL2 Vectoring (koper) en GPON (glasvezel). De netwerkapparatuur bij mensen thuis is in deze berekening niet meegenomen.
4. Het energieverbruik van het DOCSIS 3.1-netwerk in vergelijking met DOCSIS 3.0 is vooralsnog niet gekwantificeerd en uitgesplitst. De bronnen die spreken over energie-efficiëntie van deze nieuwe standaard gaan enkel in op het modem.
5. Energy Consumption in Wired and Wireless Access Networks
6. In de GPON-variant; dit is de variant die door KPN wordt gebruikt.</sup>