Logistiek in turbulente tijden vraagt wendbare ondernemers
Handelsconflicten, kostenstijgingen, vrachtwagenheffing en strenge regels zetten de transportsector onder druk. Volumes fluctueren, logistieke ketens veranderen en bouwstops en CO2-normen remmen de economische activiteit. Toch is er ook groei, ziet sectorexpert Bart Banning van ABN AMRO. ‘Wie vooruitkijkt en scenario’s klaar heeft, kan juist nú het verschil maken.
‘De kracht van een goed logistiek bedrijf is dat het beschikt over logistieke kennis, een sterk netwerk en de flexibiliteit om zich aan te passen. Wie die drie combineert, kan zelfs in deze uitdagende tijden groeien.’ Bart Banning, Sector Banker Transport & Logistiek bij ABN AMRO, zegt het zonder omhaal. Hij spreekt vanuit bijna vier decennia bankervaring, waarvan de laatste vijftien jaar als sectorspecialist. In die rol volgt hij alle ontwikkelingen in transport en logistiek: van wegvervoer en binnenvaart tot spoor en logistieke dienstverlening. Hij spreekt dagelijks ondernemers in de sector en geeft bedrijven richting bij het maken van hun strategische keuzes.
Logistiek is een sector van formaat
Transport en logistiek is een sector van formaat in Nederland. Volgens gegevens van de Topsector Logistiek is de sector direct goed voor 8 à 9% van het BBP en indirect zelfs voor 12 tot 14%, als je ook logistieke functies binnen industrie, handel en e-commerce meetelt. Banning ziet de markt dit jaar sneller veranderen dan ooit. Door onrust in de wereld en geopolitieke verschuivingen, maar ook door digitalisering, verduurzaming en schaalvergroting. ‘De wereld om ons heen verandert razendsnel en de logistiek zit daar door hun functie in de keten middenin. Het vraagt van ondernemers dat ze vooruitkijken, scenario’s klaar hebben en direct kunnen schakelen als de omstandigheden wijzigen.’
Golfslag in goederenstromen
De recente handelsoorlog van president Trump illustreert hoe ontregelend internationale politiek kan zijn. De verhoging van importtarieven – sommige tot 145%, later weer deels teruggedraaid – zette wereldwijde goederenstromen en -ketens op scherp. Bedrijven anticipeerden door massaal strategische voorraden aan te leggen, nog vóór de heffingen ingingen. Dat fenomeen, frontloading genoemd, veroorzaakte forse pieken in transportvolumes. ‘In die pieken hadden havens te maken met congestie en terminals puilden uit. Luchtvrachtbedrijven kregen juist extra werk omdat zendingen met spoed de oceaan over moesten’, vertelt Banning. Daarna volgden dalperiodes waarin capaciteit ineens over was. ‘Expediteurs bieden toegevoegde waarde door alternatieve routes of modaliteiten aan te bieden. Maar wegvervoerders, met hun hoge vaste kosten, hebben het dan lastiger.’ Het moet gezegd: de impact van deze onrust verschilt per segment. Retail-logistiek, zeker voor supermarkten, blijft redelijk stabiel. Bouwlogistiek reageert sterk op vergunningenbeleid en woningbouwproductie, terwijl met name industriële stromen, voertuigen en luxegoederen gevoelig zijn voor handelsbeperkingen en schommelingen in de exportvraag.
Kostenstijgingen op meerdere fronten
Tegelijkertijd stijgen de kosten structureel. De nieuwe CAO staat nog niet vast, maar zal een kostenverhogend effect gaan hebben. Vanaf juli 2026 start de vrachtwagenheffing. In 2027 gevolgd door de verhoging van de brandstofaccijnzen en de invoering van ETS-2, waardoor ook CO₂-uitstoot in de transportsector een prijskaartje krijgt. Banning: ‘Het is de vraag of bedrijven al deze kostenverhogende factoren volledig kunnen doorberekenen in de markt.’ Contractonderhandelingen met opdrachtgevers worden hierdoor nóg belangrijker; zet in op langetermijncontracten gericht op het verhogen van de productiviteit.’
Scherp sturen op strategie
Volgens Banning onderscheidt de top van de markt zich door scherpe strategische keuzes. ‘Bedrijven die het goed doen, hebben een duidelijke visie en een uitgewerkt plan. Ze kijken niet alleen naar kwaliteit van de operatie van vandaag, maar ook naar waar hun klanten over twee of vijf jaar naartoe willen. En ze maken keuzes: welke marktsegmenten bedienen we wel, welke niet en hoe zorgen we dat we onderscheidend blijven voor klanten?’ Het opbouwen van adaptief vermogen speelt daarin een sleutelrol. Dat betekent niet alleen flexibel zijn in capaciteit, maar ook in het aanpassen van diensten en netwerken. Banning: ‘Logistiek in turbulente tijden vraagt om wendbare ondernemers. Om je eigen strategie te bepalen, moet je weten wat de strategie van je klant is. Als een opdrachtgever zijn productie gaat verplaatsen of nieuwe markten aanboort, wil je daar als logistiek partner klaar voor staan.’
Koersvast groeien in een krimpende markt
‘Wij willen toonaangevend zijn in het transport van bouwmaterialen’, zegt Arjen Tulner, mede-eigenaar van Van der Werff Logistics. Van der Werff is marktleider in leveringen met meeneemheftrucks in de Benelux, en is een grote naam in het vervoer van grote en afwijkende vrachten zoals bouwmaterialen en bouwelementen. Hoewel de markt voor bouwtransport in 2023 met 12% daalde, hield Van der Werff zijn omzet goed op niveau en bleef het investeren. De strategie rust op vier pijlers: goed werkgeverschap, verduurzaming, digitalisering en schaalvergroting. ‘Ik zie het als een Monopoly-bord: je moet niet in één hoek zitten, een goede spreiding in je klantenportefeuille hebben en overal aanwezig zijn. Dán kun je efficiency halen en een hoge beladingsgraad. Ook is het ontzettend belangrijk om een aantrekkelijke werkgever te zijn, daar zetten we alles op in want je medewerkers zijn natuurlijk wel de motor van je bedrijf.’
Consolidatie schud het logistieke landschap op
De druk op marges en de noodzaak tot grote investeringen versnellen schaalvergroting in de sector. Fusies, overnames en internationale toetreders zorgen de laatste jaren voor een sterk veranderend speelveld. ‘Over vijf jaar zal het aantal middelgrote tot grote Nederlandse logistieke bedrijven een stuk kleiner zijn. Tegelijk blijft er altijd een flexibele schil van kleinere bedrijven nodig. Die moet je koesteren, want zonder hen loopt de sector vast bij pieken in de vraag.’ Ook in de binnenvaart is consolidatie zichtbaar. Coöperaties kunnen makkelijker investeren in schonere schepen en digitale systemen, terwijl kleinere spelers zoeken naar samenwerkingen om concurrerend te blijven.
Waarde van digitalisering en AI
Digitalisering gaat de sector volgens Banning flink helpen. ‘De reken- en oplossingskracht van AI kan de puzzel van de routeplanning veel sneller en beter leggen dan mensen. Dat bespaart tijd, brandstof en lege kilometers.’ Dat potentieel is enorm, becijferde McKinsey: bedrijven die AI op schaal toepassen in hun logistieke processen kunnen tot 15% kostenbesparing realiseren. AI-gestuurde routeoptimalisatie kan de transportkosten met 10 tot 30% verlagen, terwijl toepassing in vraagvoorspelling de voorspellingsnauwkeurigheid met 20 tot zelfs 50% kan verbeteren. Ook supermarktleveringen kunnen veel optimaler worden gerealiseerd. Bezorgbusjes bij supermarktleveringen kunnen dankzij AI-planning tot 18% efficiënter rijden, met lagere kosten en minder CO₂-uitstoot als resultaat, zo blijkt uit recent onderzoek van Erasmus Universiteit Rotterdam en TKI Dinalog.
Efficiencyverhoging door inzet van drones en robots
Ook in warehouses is veel winst te boeken: daar kan automatisering met AI de operationele kosten met 20 tot 40% verlagen. Daar schieten ook drones en robots te hulp bij het inventariseren en orderpicken. Banning: ‘Innoveren en slimmer werken is de enige manier om meer uit je bestaande capaciteit te halen. Ook in klantcommunicatie kan technologie veel werk uit handen nemen, van automatische updates tot voorspellende analyses.’ Toch is technologie volgens Banning geen doel op zich. ‘Als ondernemer moet je zorgvuldig kiezen wát je wilt automatiseren en waarom. Anders loop je het risico veel geld uit te geven zonder dat het bijdraagt aan je strategische doelen.’
Duurzaamheid is een strategisch thema
De verduurzaming van transport en logistiek is onomkeerbaar. Elektrische vrachtwagens, waterstof, biobrandstoffen en schonere binnenvaartschepen worden steeds meer de norm. Gemeenten voeren zero-emissiezones in voor stadslogistiek, en opdrachtgevers stellen hogere eisen aan CO₂-reductie. ‘Het tempo verschilt per bedrijf, maar de richting is duidelijk. Wie nu investeert, staat straks sterker. Je ziet dat klanten ook bereid zijn om voor aantoonbaar duurzame partners te kiezen, zelfs als de prijs iets hoger ligt.’
Het draait om duurzaamheid, digitalisering en productiviteit
Van der Werff heeft een derde Lean & Green Star ontvangen voor duurzaam werken. ‘Duurzaamheid is voor ons vanzelfsprekend. Van elektrische vrachtwagens, heftrucks tot publieke laadpleinen en zonnepanelen. Maar ook door slimmer te plannen om kilometers en CO₂-uitstoot te besparen. Voor de toekomst speelt digitalisering een sleutelrol. ‘Meten is weten. Data helpt bij onze beladingsgraad en productiviteit. We willen best groeien, maar een gezonde beladingsgraad, tevreden medewerkers en een sluitend klantennetwerk zijn voor ons belangrijker dan absoluut volume.’ Voor financiering en sparring rekent Van der Werff op ABN AMRO. ABN AMRO begrijpt onze sector écht. Ze denken mee in scenario’s, en dat geeft vertrouwen. Maar uiteindelijk maken wij zelf onze keuzes. De bank kan adviseren, de koers bepalen we als ondernemers.’
Kansen in defensie en infrastructuur
Ondanks alle uitdagingen ziet Banning in de huidige dynamiek vooral ook kansen. Europese investeringen in defensie creëren nieuwe logistieke stromen, waarbij Nederland – en specifiek de haven van Rotterdam – een sleutelrol speelt. Die haven is door Defensie aangewezen voor militaire overslag en heeft inmiddels speciale kadecapaciteit gereserveerd voor NAVO-transporten, inclusief faciliteiten voor munitie en zwaar materieel, meldde Nieuwsblad Transport al eerder. ‘Daar kunnen Nederlandse bedrijven op inspringen, mits ze snel kunnen schakelen en de juiste contacten hebben’, zegt Banning. Deze nieuwe defensiestromen – van voertuigen tot bouwmateriaal voor militaire bases – vragen om precisie, beveiliging en flexibiliteit, eigenschappen waarin Nederlandse logistiek van oudsher sterk is.
Langere termijn: realisme en visie
Voor de langere termijn kijkt Banning met een nuchtere blik naar technologische trends. Autonoom rijdend vrachtvervoer is technisch al mogelijk, maar wetgeving en infrastructuur remmen de uitrol. Pakketbezorging via drones wordt hier en daar wel ingezet, maar met name voor nichetoepassingen zoals medische spoedleveringen. Grootschalig gebruik in stedelijke pakketbezorging is volgens Banning voorlopig niet realistisch. En de terugkeer van buizenpost in de vorm van de Hyperloop? ‘Een inspirerend idee, maar zeker de komende twintig jaar nog geen praktische oplossing.’ Waar Banning wél grote stappen verwacht, is in de combinatie van automatisering en sociale innovatie. ‘Technologie is één ding, maar je hebt ook mensen nodig die ermee kunnen werken. Dat betekent investeren in opleidingen, in samenwerking tussen bedrijven, en in het aantrekken van talent dat misschien nu nog niet denkt aan logistiek als carrièreoptie. Tot slot heeft hij een oproep voor ondernemers. ‘Logistiek draait om beweging. Wie stilstaat, wordt ingehaald. Maar wie kennis, netwerk en flexibiliteit slim combineert, kan ook in onzekere tijden vooruitkomen.’
Hoofdbeeld gemaakt door Jeroen Dietz
Dit zijn jouw groeikansen in 2026
Van zero emissie tot e-commerce en big data: de transport- en logistieksector is volop in beweging. In deze video vertelt business banker Pieter van Gulik waar jouw groeikansen liggen in 2026.
Lees verder in de transport- en logistieksector
Na een lastig jaar, waarin de internationale handel afnam door een snelle afbouw van overtollige voorraden, heeft de transportsector een voorzichtig herstel ingezet. Begin 2024 stegen zowel in de containervaart als in de luchtvaart de goederenvolumes. Dankzij de aantrekkende economische groei kan de sector verder herstellen. Het herstel wordt echter geremd door een lagere vraag naar bouwmaterialen. Intussen krijgt het wegvervoer de komende jaren te maken met een stapeling van milieuregels.
